"Wszyscy jesteśmy nomadami" • Autor: Małgorzata Dzieduszycka-Ziemilska, Moja ocena: 6/10. • Książka "Wszyscy jesteśmy nomadami" Małgorzaty Dzieduszyckiej-Ziemilskiej to bardziej pamiętnik z podróży niż typowy reportaż. Sama narracja nie wyróżnia się szczególnie, choć autorka opisuje swoje doświadczenia z podróży po Mongolii, w tym interakcje z kierowcą, filmowcem oraz koleżanką. Perypetie te nie zawsze przyciągają uwagę, ale nadrabiają to wyjątkowe fotografie. • I to właśnie zdjęcia stanowią największy atut tej publikacji. Są one nie tylko piękne, ale wręcz hipnotyzujące, oddając w pełni surowość i piękno mongolskich krajobrazów. Po lekturze mam wrażenie, że sama oprawa wizualna mogłaby z powodzeniem funkcjonować jako osobny album fotograficzny, bez potrzeby rozwodzenia się nad detalami samej podróży. • Publikacja może być ciekawym uzupełnieniem dla osób już zaznajomionych z tematyką Mongolii, które szukają bardziej artystycznego spojrzenia na ten kraj. Jednak dla tych, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z Mongolią, lepiej sięgnąć po bardziej treściwe i informacyjne opracowania.

"Historia Mongolii" • Autor: Ludwik Bazylow, Moja ocena: 7/10. • Książka Ludwika Bazylowa "Historia Mongolii" to szeroko zakrojone opracowanie dziejów tego fascynującego kraju, które obejmuje okres od czasów preh­isto­rycz­nych­ aż po lata Mongolskiej Republiki Ludowej. Ze względu na datę wydania (1981), autor kończy swoją narrację na okresie socjalistycznym, nie wchodząc w wydarzenia późniejsze. • Bazylow szczegółowo opisuje nie tylko powstanie i rozwój Imperium Mongolskiego, ale także losy mongolskich podmiotów zależnych po jego upadku. Interesująco przedstawia relacje chińsko-mongolskie, ukazując wzajemne zależności polityczne i kulturowe. Choć nie używa wprost terminu "okupacja", to jego analiza chińskiej dominacji w Mongolii pozwala czytelnikowi wyciągnąć własne wnioski na ten temat. • Autor poświęca również sporo miejsca opisywaniu okresu, w którym Mongolia "nawróciła się" na socjalizm. Ponad 100 stron książki dotyczy szczegółowych ustaleń Zjazdów Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej, co pokazuje, jak - zdaniem autora - bardzo ten etap historii Mongolii był znaczący. Bazylow opisuje także brutalne metody, jakimi partia eliminowała wpływy lamajzmu, religii dominującej w mongolskim społeczeństwie, co świadczy o silnym wpływie reżimu na życie duchowe i społeczne narodu. • Warto zauważyć, że nie jest to wada samej książki, ponieważ kontekst historyczny jej powstania – rok 1981 – sprawia, że opisuje ona wydarzenia zgodnie z ówczesnym punktem widzenia. • Książka dostarczyła mi szerszego spojrzenia na mongolskie państwo i jego lud, a także skłoniła do refleksji nad tym, jak wielkie imperium, które niegdyś władało prawie całą Azją, zaledwie kilka stuleci później nie było w stanie obronić swoich własnych, znacznie zmniejszonych granic. Bazylow podkreśla również, że czasem przyjęcie określonego systemu politycznego staje się koniecznością, co ma szczególne znaczenie w kontekście historii Mongolii. • Polecam tę książkę miłośnikom historii, którzy chcą zgłębić tematykę Mongolii i jej zawiłych dziejów. Dla osób szukających bardziej powierzchownej wiedzy, publikacja może wydać się zbyt szczegółowa.

"Dawni Mongołowie" • Autor: Stanisław Kałużyński, Moja ocena: 9/10. • "Dawni Mongołowie" to druga publikacja Stanisława Kałużyńskiego, którą miałem okazję przeczytać po wcześniejszej lekturze jego książki "Imperium Mongolskie" (Warszawa, 1970). Tym razem autor ponownie oferuje solidne opracowanie dotyczące mongolskich ludów, zarówno przed powstaniem Imperium, jak i w jego trakcie. Publikacja liczy około 300 stron i zawiera kilkadziesiąt ilustracji, które, co warto podkreślić, są wyłączone z numeracji stron i wydrukowane na lepszej jakości papierze. Ilustracje te są czytelne i doskonale uzupełniają treść, przybliżając czytelnikowi realia mongolskiego życia. • Książka składa się z sześciu starannie zaplanowanych rozdziałów: • Stepowy Wicher • Step i Las • Niebo i Ziemia wobec nowych bogów • Plemię, ród i rodzina • Od chanatu do Imperium • Naród łuczników • Kałużyński w niezwykle wciągający sposób wprowadza nas w świat Mongołów, ukazując ich specyfikę kulturową oraz charakterystyczne dla nich życie na stepach. Z niezwykłą precyzją opisuje zarówno ich relację z przyrodą, jak i struktury społeczne, religijne oraz polityczne. Każdy rozdział to głęboka analiza ich historii i sposobu życia, a jednocześnie próba zrozumienia, jak z koczowniczych ludów wyłoniło się jedno z najpotężniejszych imperiów świata. • Dzięki tej książce dowiedziałem się wielu fascynujących szczegółów o ludziach, którzy niegdyś walczyli na ziemiach Europy, a dziś wydają się tak odlegli, zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Autorowi udało się przedstawić Mongołów w sposób nie tylko rzetelny, ale i przystępny, co sprawia, że lektura wciąga od pierwszej do ostatniej strony. Mimo że publikacja pochodzi z 1983 roku, to wciąż jest aktualna jako książka historyczna, której wartość poznawcza nie traci na znaczeniu. • Gorąco polecam wszystkim zainteresowanym historią ludów stepowych oraz kulturą Mongolii – "Dawni Mongołowie" to obowiązkowa pozycja dla pasjonatów tego tematu.

"Dziewięć miesięcy czułego chaosu" • Autor: Lucy Knisley Moja ocena: 4/10 • "Dziewięć miesięcy czułego chaosu" to komiks auto­biog­rafi­czny­, w którym Lucy Knisley dzieli się swoimi osobistymi doświadczeniami związanymi z ciążą oraz okresem okołoporodowym. Publikacja wyróżnia się szczerością i bezpośrednim stylem, co z pewnością przypadnie do gustu osobom poszukującym autentycznych opowieści o macierzyństwie. Autorka ukazuje nie tylko fizyczne i emocjonalne wyzwania tego okresu, ale też społeczne konteksty i refleksje na temat ról płciowych. • Komiks niestety wpisuje się w współczesną tendencję przedstawiania mężczyzn w niekorzystnym świetle. Ojciec dziecka, czyli mąż autorki, pojawia się dopiero w 3/4 historii i jest praktycznie marginalizowany na tle opowieści o jej relacji z matką. O wiele więcej uwagi poświęca właśnie matce, z którą wspólnie mieszka, co może dawać wrażenie, że partnerzy w tego rodzaju sytuacjach są drugorzędni. Ta narracja zdaje się wzmacniać stereotypy o roli mężczyzn, co odbiera książce nieco równowagi w przedstawianiu współczesnego macierzyństwa. • Choć nie sposób zaprzeczyć, że ciąża jest wyjątkowym doświadczeniem dla kobiety, to jednak temat ten dotyczy również obojga rodziców, a komiks mógłby w bardziej zrównoważony sposób ukazać zaangażowanie ojca. Jest to aspekt, który wyraźnie zaniedbano w tej opowieści, co niektórym czytelnikom może wydać się rozczarowujące. • Pod względem graficznym, publikacja jest starannie wykonana, a rysunki są char­akte­ryst­yczn­e dla stylu Knisley – lekkie, ale jednocześnie oddające emocjonalną głębię i doświadczenia związane z ciążą. • Chociaż doceniam szczerość autorki i specyficzny humor, który przewija się przez cały komiks, to jednak wydźwięk całości sprawia, że mam mieszane uczucia wobec tej pozycji. Polecam ją głównie osobom, które szukają kobiecej, intymnej narracji o macierzyństwie, natomiast dla tych, którzy liczą na bardziej zrównoważone przedstawienie obojga rodziców, komiks ten może nie spełnić oczekiwań.

"Imperium mongolskie" • Autor: Stanisław Kałużyński • Moja ocena: 7/10. • "Imperium mongolskie" Stanisława Kałużyńskiego to zwięzłe, ale wartościowe opracowanie, które w przystępny sposób przybliża czytelnikom dzieje jednego z największych imperiów w historii świata. Temat jest fascynujący, a autor – mimo ogromnej wiedzy i doświadczenia – zdecydował się na dość skondensowaną formę, co niestety może pozostawiać czytelnika z pewnym niedosytem. Mimo to książka doskonale spełnia swoją rolę jako wprowadzenie do historii Mongolii, a dla tych, którzy pragną zgłębić temat bardziej szczegółowo, Kałużyński przygotował inne, bardziej rozbudowane prace na ten temat. • Jednym z najciekawszych aspektów tej książki jest sposób, w jaki autor ukazuje podejście mongolskich władców do kwestii religijnych na podbijanych terenach. Ich niezwykła tolerancja religijna i swoista wrażliwość wobec różnych wyznań są tu szczególnie interesujące, choć warto zauważyć, że często była to strategia polityczna, a nie tylko gest dobrej woli. Szczególnym zaskoczeniem była dla mnie informacja o obecności nestorian na ziemiach mongolskich, co stanowi ciekawy przykład religijnego pluralizmu w obrębie imperium – fakt, który wcześniej był mi zupełnie nieznany. Kałużyński świetnie ilustruje, jak polityczne i religijne decyzje mongolskich władców przenikały się nawzajem, kształtując wyjątkowy charakter ich imperium. • Lektura tej publikacji była dla mnie prawdziwie odkrywcza. Autor z powodzeniem ukazuje nie tylko militarne aspekty ekspansji Mongolii, ale także jej wpływ na politykę, kulturę i gospodarkę terenów podbitych przez mongolskich władców. Opisuje zarówno imponujące sukcesy militarne, jak i procesy administracyjne, które uczyniły z tego imperium potęgę o globalnym zasięgu. • Jeśli chodzi o samo wydanie, warto zauważyć, że książka ma już swoje lata – została opublikowana 54 lata temu, co widoczne jest zarówno w jakości druku, jak i w grafice. Ilustracje są dość przeciętne pod względem czytelności, co może nieco utrudniać odbiór dla współczesnego czytelnika. Jednak w dobie Internetu łatwo znaleźć ich bardziej przejrzyste wersje, co nie stanowi większej przeszkody w korzystaniu z książki. Warto też wspomnieć, że była to publikacja wydana w ramach "taniej książki", co częściowo tłumaczy jej jakość. • Mimo drobnych mankamentów wydawniczych, treść książki broni się znakomicie, oferując solidną dawkę wiedzy w kompaktowej formie. Stanisław Kałużyński, jak zawsze, imponuje erudycją i klarownością przekazu. Dla wszystkich zain­tere­sowa­nych­ historią Azji Środkowej i Mongolii, "Imperium mongolskie" to lektura warta uwagi. • Polecam tę książkę z pełnym przekonaniem.