Agnieszka Osiecka jest mi po prostu niesamowicie bliska. Od dawna czytam wszystko, co jest sygnowane jej nazwiskiem, każde stare oraz nowe wydawnictwo, a do serii „Dzienników” regularnie wracam. Ten ostatni tom był przez miłośników twórczości Osieckiej bardzo wyczekiwany, choć mnie samą lekkim smutkiem napawała świadomość, że to już rzeczywiście koniec. Jednocześnie cały czas spędzony nad zapiskami Agi wzbudzał też ambiwalentne uczucia, zastanawiałam się, czy byłaby zadowolona z czytania tych prywatnych słów. Z drugiej strony, znając jej osobowość, nie miała problemów ze specyficznym rodzajem „emocjonalnego ekshibicjonizmu”. Cóż, chęć obcowania z tak wielkim talentem uśpiła moje moralne rozważania, dlatego z rozrzewnieniem otworzyłam świeży egzemplarz „Dziennika”, czekając krótką chwilkę, aż nadejdzie maj. Nie ma miesiąca bardziej kojarzonego z Osiecką, a wiem, iż nie tylko ja wpadłam na ten pomysł! • Najpierw chciałabym złożyć ukłon w stronę Karoliny Felberg, która wykonała wręcz tytaniczną pracę, spędzając dosłownie lata nad redagowaniem każdego pojedynczego zeszytu, dodając przypisy, wyjaśniając czytelnikom wszelkie zawiłości. Cieszę się, że właśnie pani Karolinie Agata Passent zaufała, powierzając jej zapiski swojej matki. Mogę sobie tylko wyobrazić, jak wyczerpujące oraz saty­sfak­cjon­ując­e musiało to być zajęcie. Nie zapominając również o Marcie Dobromirska-Passent, żona Daniela Passenta, dbająca o materiały archiwalne, dzięki którym jeszcze bliżej Agnieszkę poznaliśmy. Reasumując — za całym projektem stoi mnóstwo wspaniałych osób. Wszyscy podeszli do tematu z ogromnym zaangażowaniem i szacunkiem, co naprawdę jest ważne. • Osiecka z końcówki lat pięćdziesiątych to osóbka młoda, acz zaczynająca trzeźwiej patrzeć na świat, szukając odpowiedzi na trapiące ją pytania. Kwestionuje większość idei, chociaż wcześniej w nie wierzyła, powoli krystalizują się jej prawdziwe poglądy. Oczywiście, nadal wspomina o swoich sercowych rozterkach, przyjaźniach, ciągle charakteryzuje ją świeżość. Lata siedemdziesiąte to już naturalny przeskok, rozwój talentu pisarskiego, z jednoczesnym pozostaniem przy takim „dziewczyńskim” podejściem do pewnych spraw. Zabieg zamieszczenia dwóch zupełnie różnych etapów wydaje mi się bardzo ciekawy, można sobie stworzyć w głowie porównanie. • Tak, życie Agi było zdecydowanie barwne. Dzięki jej umiejętności obserwacji każda z opublikowanych części przypomina mi świetną powieść. W naszej bohaterce możemy przeglądać się jak w lustrze, szukając podobieństw i różnic. Dla mnie, została trochę przyjaciółką, wobec której potrafię być krytyczna, ona wobec siebie też, ale równocześnie bezgranicznie ją uwielbiam! Za to, że jest taka ludzka, rzeczywista, bezkompromisowa. Choć z momentami jej pamiętniki stały się zwięzłe, „telegraficzne” (chyba przez nawał zajęć, ach, te lata pięćdziesiąte…). Aczkolwiek nadal ze słów pisarki bije autentyczność, specyficzny rodzaj zadbania o unie­śmie­rtel­nien­ie różnych szczegółów, jakby Agnieszka miała świadomość tego, iż kiedyś będzie w tej formie czytana. • Moja przygoda z „Dziennikami” Agnieszki Osieckiej była piękna, wyczerpująca, emocjonująca, chyba nawet niezbędna. Te wszystkie tomiszcza są po brzegi wypełnione podkreśleniami, popełnianymi przeze mnie ołówkiem (nie uznaję długopisów w podobnych względach). Tak, większość zdań, to materiały, które warto zapamiętać, przytaczać w odpowiednich porach, odkrywać je na nowo. Chwilami bywałam zawistna o niesamowity dar rozumienia ludzi, char­akte­ryst­yczn­y dla Agi, jednak nie w negatywny sposób. Po prostu czasem chciałabym nią być, a czasami nie. Dobrze było poznać jej świat.

„Szklany klosz” po raz pierwszy przeczytałam we wakacje, tuż po skończeniu gimnazjum. Książka zrobiła na mnie monstrualne wrażenie, jak większość ówczesnych nastolatek zaczęłam identyfikować się z bohaterką, chociaż wówczas jeszcze nie miałam żadnych poważniejszych problemów. Do powieści wróciłam będąc już dorosłą kobietą, i dopiero mogłam lepiej zrozumieć, co autorka chciała przekazać. W końcu Esther Greenwood jest Sylvią Plath właśnie, ze wszystkimi jej przeżyciami oraz dramatami, a tych przeszła sporo. Kolejny krok ku poszerzaniu wiedzy na temat losów pisarki to lektura jej „Dzienników” i wierszy, mocno nacechowanych nostalgią. Ta twórczość niesie za sobą wielki ładunek emocjonalny, który wybuchł w Sylvii w trzydziestym pierwszym roku życia — wtedy je skutecznie zakończyła, zatruwając się gazem, uprzednio upewniając, że dzieci są najedzone i bezpieczne. Sięgnęłam po kilka biografii Plath, teraz nadeszła pora na głos Carla Rollysona. • Autor w swojej publikacji poruszył temat niezwykle delikatny, ale też przedyskutowany we wszelkich możliwych formach. Często patrzono na Sylvię tylko i wyłącznie przez pryzmat rozh­iste­ryzo­wane­j samobójczyni, która nie potrafiła sobie poradzić ze zdradami męża. Rollyson odczarowuje ten mit, przedstawiając nam obraz piekielnie utalentowanej osoby otoczonej naprawdę nieprzychylnymi jej ludźmi. Spoglądam na Plath jak na kobietę noszącą na ramionach ogromny ciężar — nawet przed matką próbowała udawać, że wszystko jest w porządku, a monstrualne problemy to drobnostki, będąc do aż takiego stopnia nieufną oraz samotną. To w mężu chciała od początku znaleźć oparcie, bezskutecznie. • Carl Rollyson pokusił się o interpretację wierszy poetki, wyraźnie wskazując, jak auto­biog­rafi­czne­ są. Pisanie miało dla niej formę pewnej terapii, sprawiającej, iż chwilowo łapała grunt pod stopami. Jeszcze mocniej uderza świadomość, że Sylvia latami zmagała się z oskarżeniami o „przesadzanie”, „brak wsparcia dla męża”, o bycie „rozpuszczoną dziewuchą”. Jednak największa zaleta pozycji napisanej przez Rollysona jest fakt rzeczywistego postarania się o obiektywizm, mimo niewątpliwej sympatii autora dla naszej bohaterki. Doskonale rozumie — również ona popełniała błędy, aczkolwiek każdemu się zdarzają potknięcia. To nie usprawiedliwia piekła, które przeszła. • Teda Hughesa zwyczajnie nie da się lubić, to skrajnie narcystyczna postać. Tym zabawniej wypada fakt, że ostatecznie właśnie żona, nawet pośmiertnie, zdołała go przyćmić, mimo wielu jego prób, aby stało się inaczej. Niemniej jednak, Rollyson okazuje szacunek wszystkim ludziom opisanych na kartach tej książki. Dlatego można zauważyć, iż Hughes sam był człowiekiem zaburzonym, wymagającym spec­jali­styc­znej­ pomocy, uciekającym przed kłopotami. To zaowocowało niezwykle toksycznym związkiem, trwale uszkadzającym nie tylko małżeństwo, lecz także przyszłe życia ich dzieci. Nicholas, syn Sylvii i Teda też popełnił samobójstwo, podobnie jak Assia Wevill, partnerka Hughesa, która zabiła siebie oraz córkę. Cała masa tragicznych historii, wstrząsająca lektura. • To naprawdę dobra pozycja, bardzo merytoryczna. Każda osoba zainteresowana postacią Sylvii Plath zdecydowanie powinna zapoznać się z publikacją Rollysona, wykonał kawał świetnej pracy zbierając wszystkie informacje dotyczące psychiki pisarki, co pozwala nam, miłośnikom jej twórczości, lepiej poznać ją samą. Łagodnie spojrzeć na tę nieszczęśliwą kobietę, ale również na ludzi wokół, a może też właśnie nas? Jeśli zmagacie się z myślami samobójczymi, potrzebujecie pomocy, to nie bójcie się o nią poprosić: 116 123 — to numer Kryzysowego Telefonu Zaufania.

Moi bliscy dobrze wiedzą — Leopolda Tyrmanda kocham miłością bezsprzeczną i trochę szaloną. Nie ma znaczenia fakt, że przeczytałam wszystkie jego książki. Z przyjemnością sięgam po nie kolejne razy, odświeżając sobie pamięć. Z wiekiem, jak każdy, zmieniam się, swoje nastawienie, spojrzenie na świat, dlatego nie mogę stwierdzić, iż analizuję identyczne pozycje. One również ulegają przeobrażeniom, razem ze mną. Z tego powodu ucieszyła mnie wieść o wznowieniu „U brzegów jazzu”, czyli publikacji traktującej o jednym z mych ulubionych gatunków muzycznych. Po latach od pierwszego zetknięcia się z tą książką przekonuję: nadal jest znakomita, wciągająca, po, nomen omen, brzegi wypełniona zdaniami podkreślającymi wyjątkowość jazzu, ale z perspektywy miłośnika, nie profesora zasypującego nas fachową terminologią. Chyba właśnie na tym polega fenomen eseju Tyrmanda, na poczuciu zgłębiania w monolog fana, takiego samego, jak ja, tylko lepiej władającego słowem. • Staram się rzadko wspominać o szatach graficznych, w końcu liczy się głównie treść, lecz teraz nagnę zasady. Jestem naprawdę zadowolona z tego nowego wydania, wygląda po prostu ładnie, estetycznie, świetnie nadaje się na prezent. Wystarczy dopisać stosowną dedykację. Tyle z dygresji, którą proszę mi wybaczyć — mała słabość oraz skłonność do obdarowywania wszystkich wokół moimi ulubionymi pozycjami. A duża wartość „U brzegów jazzu” to możliwość dalszej dyskusji w gronie znajomych, analizy, poszerzania wiedzy. Dlatego dobrze zaopatrzyć się w ołówek albo samoprzylepne karteczki, pozaznaczać sobie najciekawsze zdania, a tych znajdziecie cała masa, gwarantuję. • Jest w tej książce coś czułego, co sprawia, że tak przyjemnie i w pewnym sensie wzruszająco się w nią zgłębia. Autor pięknie pokazał, jak muzyka potrafi łączyć, nawet ludzi mogących pozornie być wrogami. Jeden utwór, wspólna kontemplacja klarnetów, melancholijnych nut… Owszem, mam tutaj na myśli chyba najbardziej znany fragment naszej publikacji, często cytowany, często przytaczany. Jeżeli go nie znacie, to nie będę jeszcze nic zdradzać, bo sami po niego finalnie sięgniecie i sądzę, ż poczujecie się oczarowani wzniosłością zwyczajnej chwili… • Tyrmand mnóstwo miejsca poświęcił przede wszystkim na tło historyczne, w niezwykle interesujący sposób przedstawiając korzenie jazzu: skrępowanie, niewolnictwo, przekazywanie poprzez amatorskie instrumenty swojego bólu, powodowanego różnymi czynnikami, jednak również char­akte­ryst­yczn­ymi dla każdego człowieka, wbrew barierze czasu. Złość po stracie ukochanej osoby, poczucie beznadziei, samotności… To frapująco pokazane dzieje Ameryki Północnej, jej rozwoju, zwłaszcza społecznego, skupionego na Nowym Orleanie, czyli kolebce jazzu. A wszystko zmieszczono na trochę ponad dwustu stronach — niby niewiele, ale proszę uwierzyć, wynosimy z lektury wyjątkowo dużo. Staje się też przyczyną do dalszych poszukiwań, a taki chyba jest jej motyw, zaciekawienie czytelnika, wzbudzenie w nim fascynacji. A to autorowi zawsze wychodziło świetnie. • Po „U brzegów jazzu” zdecydowanie warto sięgnąć, nawet w sytuacji, gdy niespecjalnie szalejemy za jazzem właśnie. Jednak ta książka, esej, po prostu czaruje przepiękną stylistyką, profesjonalnym podejściem do tematyki. Tyrmand znakomicie wszedł w rolę przewodnika po świecie muzyki, przedstawiając najważniejsze kwestie sprawiające, iż pewne utwory mogą zupełnie zawładnąć sercem i duszą. Tak, to pozycja, do której miło wracać — za każdym razem odkryjemy coś aktualnego, mimo upływu czasu, jakbyśmy siedzieli tuż obok Lopka, z pasją opowiadającego o swoim wielkim hobby.

Tragedii nie da się wartościować, sprowadzenie brutalnych śmierci wyłącznie do statystyk zawsze sprawia, że czuję jakiś wewnętrzny niepokój. Niemniej jednak uważam też, iż pewne wydarzenia zostają nie tyle zapomniane, co trochę zepchnięte na margines. I mam tutaj na myśli właśnie zbrodnię w Palmirach — małej wsi, której łąka stała się niemym świadkiem morderstw. Morderstw, a ich motywem było wyłącznie pochodzenie ofiar, Polaków, „wrogów Rzeszy”. Przyznaję, ja również posiadałam naprawdę nikłą wiedzę w tej kwestii, dlatego z dużym zain­tere­sowa­niem­ sięgnęłam po książkę autorstwa Mariusza Nowika, dziennikarza i, jak można przeczytać w Internecie, „historyk z wykształcenia i zamiłowania”. Rzeczywiście, już od pierwszych stron czuć, że pan Nowik to osoba wkładająca w swoją pasję całe serce. Bo stworzenie podobnej publikacji wymaga ogromnej znajomości tematu, ale także zaangażowania oraz specyficznego rodzaju czułości, choć banalnie teraz nie brzmię. • Książkę napisano w sposób literacki, niezwykle sugestywny i obrazowy, wypełniony po brzegi szczegółami. Chyba dlatego czytanie zajęło mi stosunkowo dużo czasu — to spory ładunek emocjonalny, musiałam dawkować sobie przyswajane informacje. Z taką tematyką nie da się oswoić, bezsens tych zbrodni poraża za każdym razem. A tutaj oglądamy je oczami więźniów, którym oddano człowieczeństwo. Stają się dla nas żywymi ludźmi, nie kolejnymi numerami na liście ofiar, doskonale rozumiemy ich uczucia, marzenia, tak nagle przerwane przez sadyzm. Nie boję się użyć tego słowa, ponieważ zbrodnie dokładnie zaplanowano, z wręcz matematyczną precyzją, co tylko wzmaga szok. • O Palmirach nikt nigdy nie miał się dowiedzieć. Polana, według badań historyków, została przygotowana specjalnie do morderczych celów. Uznano ją za miejsce idealne: zaciszne, mogące pomieścić mnóstwo mogił. Doły, do których wpadali więźniowie, zabijani jednym strzałem. I rzędy pięknych sosen, sadzonych dla niepoznaki, rzędy drzew — gdyby umiały mówić, to opowiedziałaby o tym, jak wyrosły na łzach. Nawet późniejsze prace ekshumacyjne nie zawsze były w stanie przynieść ukojenie rodzinom pomordowanych, nadal wiele grobów jest podpisanych jako „NN”, bez szans na poznanie ich imion, nazwisk… • Pozycję wydano z wielką dbałością, znajdziemy w środku sporo zdjęć dokumentujących czytany tekst. Konkretne szczególnie zapadło mi w pamięć: twarz gajowego, Adama Herbańskiego, pokazującego pieńki, które oznaczał łuskami naboi. W ten sposób łatwiej było odnaleźć miejsce kaźni. Wiem, to tak właściwie całkiem zwyczajna (na tle innych ze zbioru) fotografia, lecz w połączeniu ze świadomością genialności tego pomysłu daje niesamowity efekt. Oto mężczyzna z grupy osób, która postarała się o odkrycie prawdy. Najb­oleś­niej­szej­ z możliwych, najo­krut­niej­szej­ — ale prawdy. Bo Palmiry w rzeczywistości nie są pojedynczym miejscem, a wieloma. Są symbolem każdego lasu będącego świadkiem polskich śmierci. Ta mult­iwym­iaro­wość­ poszerza perspektywę i jeszcze mocniej eksponuje nasze blizny… • Po „Palmiry. Zabić wszystkich Polaków” powinien sięgnąć tak naprawdę każdy. Chciałabym, aby ta pozycja była, choćby frag­ment­aryc­znie­, czytana w szkołach. Na końcu znajduje się lista z nazwiskami: oto wszyscy pochowani na lokalnym cmentarzu wojskowym. Tyle wycierpieli, teraz wiedza o poniesionej przez nich ofierze znowu wychodzi na światło dzienne. Mariusz Nowik stworzył coś po prostu wybitnego, godnego największej uwagi. Ponownie podkreślę, jak bardzo cieszy mnie fakt, że miałam możliwość zetknięcia się z jego książką. Panie Mariuszu — dziękuję.

Ostatnie lata to istne zatrzęsienie kryminałów, również na naszym rodzimym rynku wydawniczym. Oczywiście, niema w tym, gdyż książka, która trzyma w napięciu potrafi dostarczyć sporo emocji! Jednak musimy przyznać, że ciężko jest wymyślić oryginalną fabułę, wprowadzić innowację. Chyba napisano już wszystko, prawda? Aczkolwiek czasem można się zaskoczyć. Debiutancka powieść Michała Śmielaka to taka pozycja mająca w sobie char­akte­ryst­yczn­y rys. Morderstwa prostytutek, studentek, starszych małżeństw — na to zdążyłam trafić, mimo dopiero kilku krótkich lat spędzonych z kryminałami. Zabijani uzdrowiciele? Coś nowego, przynajmniej dla mnie, laika. Jak zawsze, daję debiutantom pewien kredyt zaufania, ponieważ dobrze rozumiem, iż wypracowanie własnej stylistyki wymaga dużego nakładu pracy. Chociaż wiem, i bez mojej opinii „Znachor” zbiera całkiem pozytywne recenzje, co cieszy! Wbrew paru nied­ocią­gnię­ciom­, wspomnę o nich za chwilę, nie pomijając wielu zalet. • Niewątpliwym atutem książki jest sama fabuła właśnie. Autor wpadł na ciekawą ideę, którą dość umiejętnie przeistoczył w powieść. Początek wypada rozwlekle, jednak warto przebrnąć przez kilkadziesiąt pierwszych stron, wtedy akcja serio zaczyna nabierać rozpędu, a my zastanawiamy się nad licznymi zagadkami, sprowadzającymi całość do serii tajemniczych zabójstw. Trochę mnie rozczarowało schematyczne podejście do roli policji, czyli bandy idiotów kompletnie oderwanych od rzeczywistości. Ten motyw dałoby radę poprowadzić jakoś bardziej realistycznie, pomimo wszystko trudno uwierzyć, że można być aż tak ślepym i głupim. Ale Śmielak nadrabia wplecionymi do powieści ciekawostkami historycznymi — i to naprawdę interesującymi! • Nasz główny bohater, Krzysiek, wzbudził we mnie skrajne emocje. Z jednej strony, ciężko mi było zapałać do niego sympatią, lecz z drugiej po prostu mu współczułam. Choroby, tego okrutnego wyroku, znam to z doświadczeń bliskich mi ludzi. Może dlatego rozumiem poczynania Krzysztofa, chęć złapania się jakiejkolwiek nadziei na cud. Nawet, jeśli cuda nie istnieją. Wiem, iż sporo osób narzekało na długie rozmowy Krzysztofa z Jakubem, znachorem. Aczkolwiek czytałam je z pewną przyjemnością, są intrygującym elementem, nadającym świeżości, choć czasem brzmią lekko banalnie. Nie szkodzi, ostatecznie są w porządku. • Szczegółowe opisy mają za zadanie wprowadzić nas w odpowiednią atmosferę, ale w niektórych chwilach czułam, że jest ich za wiele, co wybijało mnie z rytmu. Niewątpliwie nieźle poprowadzono zakończenie, trudno na nie wpaść przed skończeniem książki, co należy do jednej z najbardziej pożądanych cech w kryminałach. Fakt, mamy z autorem inne poczucie humoru, lecz mimo tego, doceniam jego ogólny styl oraz duży zasób wiedzy historycznej. Potrafił porządnie go wykorzystać. Parę wątków pozostało pod znakiem zapytania, więc chyba powinniśmy oczekiwać drugiej części? Liczę, iż Michał Śmielak ukrył rękawie jeszcze kilka asów, aby móc mnie w przyszłości pozytywnie zaskoczyć. • „Znachor” spodoba się głównie osobom dopiero rozsmakowującym się w kryminałach posiadających tę szczególną nutę char­akte­ryst­yczn­ą dla thrillerów. To świetna propozycja na początek przygody, która ma szansę się rozwijać — tak samo, jak twórczość recenzowanego dzisiaj autora. Trzymam za niego kciuki, widzę duży potencjał, można nim ciekawie pokierować. Rekomendacja i swoisty patronat Piotra Kościelnego zobowiązuje, a Michał Śmielak naprawdę nieźle sobie poradził. Będę dalej obserwować jego karierę czując, że kolejna książka wypadnie jeszcze lepiej. Powodzenia!