Cema poznajemy jako niespełna sied­emna­stol­etni­ego młodzieńca, który na peryferiach Stambułu pracuje jako pomocnik studniarza, aby jakoś podreperować domowy budżet, a następnie przygotować się i wdrożyć do kursów przy­goto­wawc­zych­ na studia. Ojciec bohatera, zaangażowany w bieżącą politykę, znika, on zaś z matką, musi stawić czoła codzienności. Trafia pod opiekę mistrza studniarskiego Mahmuta, u którego przez miesiąc będzie terminował. Upalne lato, buzujące hormony, rodzące się fascynacje i opanowujące myśli fantazje, pragnienie znalezienia pod ziemią wody i apetyt na kolejne opowieści, które wygłasza młodemu Cemowi Mistrz, składają się na nerw tej fabuły, dla której momentem zwrotnym, czy wręcz założycielskim będzie historia Króla Edypa oraz pierwsza, angażująca całą wewnętrzną przestrzeń, młodzieńcza miłość. • To książka o pierwszej miłości, jej nieodpartym uroku, sile iluzji, emocjach, których nie sposób wyrugować z głowy, ani ostudzić. Pamuk pisze o niew­ysta­rcza­lnoś­ci słów, o obrazach, których nie sposób przełożyć na składnię. Pojawia się też wątek pateralny. Pamuk zastanawia się nad rolą ojca w rodzinie, kulturze, w mitach. Ojciec porządkuje chaos, jest tym który mówi „nie”. W tym sensie ojciec wyznacza centrum, obrysowuje granice, pomaga odnaleźć w świecie jakiś porządek, choć „logika świata oparta jest na płaczu matki”. Turecki noblista stale podkreśla, że pisze powieści bo nie rozumie życia, a pisanie jest zbliżaniem się do jego tajemnic. W usta Cema wkłada takie wyznanie: „Gdy wracając, wspinaliśmy się drogą wiodącą do cmentarza, pomyślałem, że gwiazdy są jak myśli, chwile, informacje czy wspomnienia, które mam w głowie: nie mogę myśleć o nich wszystkich naraz, lecz mogę wszystkie zobaczyć”.

W swoich nowych wierszach Mikołajewski upomina się o współczucie i solidarność. Jak nikt dzisiaj, stale wychodzi ku ludziom w potrzebie. Jest poetą braterstwa, ułomnej bliskości, empatii i troski. Myśląc o świecie, zastanawia się czy Bóg stworzył arcydzieło czy poprawił tandetę? Jest pełen wątpliwości, niejasnych przeczuć. Przypomina, że świat jest zawsze niedokończony o coś, bądź o kogoś. Niepełny, wybrakowany, skłaniający do tęsknoty, powodujący nieoczywiste poczucie stałego braku. Poeta pyta, mnożąc wątpliwości: „po której stronie / jest właściwa strona? / gdzie czeka coś”. • Mikołajewski poucza aby nie pielęgnować krzywd. Nie powinniśmy pamiętać nikomu niczego, prócz tego, że ludzie byli, że są i będą. Blisko, obok nas. Zdaniem poety chodzi zawsze o dar zawierzenia i radość słuchania. O bycie uważnym na drugiego człowieka. O miłość, która czyni nas lepszymi i pomaga udźwignąć lepiej ciężar rzeczywistości. To wiersze pełne echa kołatającego serca, szukającego pociechy w nagłych olśnieniach, w przychodzących wspomnieniach, w ciszy. W wierszu wchodzenie w życie czytamy: • a jeśli nie znajdzie ktoś • własnego pessoi • swojej lizbony • to czym są te jego • zapasy z pustką • o której że żyje zaświadcza tylko • wydęta bielizna na sznurze • co mógłby być liną ratunku • czy zguby • przekleństwa • i kto to wybiera?

Proza Eleny Ferrante uczy, że warto się powściągać i nie oceniać ludzi, gdyż łatwo ferować wyroki, zaś z perspektywy czasu ich wybory i decyzje wydają się nader bardziej złożone niż na pierwszy rzut oka. Wiele naszych decyzji dzieje się pod naporem chwili, w wyniku nagłych impulsów, bez większego myślenia. Jak rozpadają się wszystkie kody, jak wywracamy na nice spodziewane po nas scenariusze i zachowania, jak sabotujemy przypisane nam stereotypy, właśnie wtedy, na moment, mamy wgląd w siebie, możemy siebie bardziej poznać. „Czasami trzeba uciec, żeby żyć”. • Książka Ferrante opowiada o uczeniu się siebie poprzez swoje dzieci. Mówi o tym jak trudno rodzicom przychodzi czuć się pożytecznymi, kiedy odetną się od potomstwa. Ta proza uczula żeby życiu pozwolić nas doświadczyć gdyż do końca nie wiemy gdzie nas ono zaprowadzi, ponieważ ma swoje wobec nas tajemne plany, a sprawy toczą się po tylko sobie znanych torach. Ferrante uczy, że w gruncie rzeczy, wobec życia, powinniśmy przyjąć postawę zgody, a może nawet, obojętności. • Proza Eleny Ferrante uprzytamnia nam, aby pochopnie nie stawać się arbitrami i sędziami ludzkich zachowań, które wydarte z kontekstów, nigdy nie są tak oczywiste i jednoznaczne, na jakie pierwotnie się wydają. To literatura skupiająca się wokół kwestii zaakceptowania własnych ograniczeń, zwracająca uwagę na stałe odkrywanie siebie poprzez konfrontowanie się z dramatami, jakie wpisane są w naszą słabnącą z każdym dniem, egzystencję. „Najtrudniej opowiedzieć o tym, czego, sami nie potrafimy zrozumieć”.

Nina Riggs zmarła w wieku czterdziestu lat na raka piersi, który dał przerzuty na kości i płuca. Jej książka jest zapisem zmagania się z chorobą nowotworową, a w zasadzie podręcznikiem odpierania tego, co nieuniknione. Autorka krok po kroku opisuje kolejne stadia choroby, które podbijają jej ciało niczym konkwista, dzikie plemiona. Jesteśmy z pisarką na wszystkich życiowych zakrętach, dzielimy jej radości i smutki, patrzymy na codzienność kobiety, matki, córki, która wie, że czas jaki jej pozostał, skraca się z każdym dniem. Że nie zobaczy dorastania swoich dwóch synów, którzy w momencie jej śmierci mają odpowiednio osiem i dziesięć lat. Że być może jej mąż ułoży sobie jeszcze życie z inną kobietą, z którą będzie dzielił życie, ale również przeszłość, po stronie której coraz bardziej ona staje. • „Łóżko nie jest miejscem dla mnie, ale do świata też nie pasuję”. Człowiek dotknięty nowotworem jest na ziemi niczyjej, między obecnością a nieobecnością, w jakiejś szczelinie gdzie rzadko wpada światło, a cień jest przytłaczający jak zmierzch, który dopada ludzi w górach, kiedy daleko jeszcze do ustronia. Życie z rakiem jest w jakimś stopniu istnieniem paradoksalnym. Codzienność pozbawiona jest swoich właściwości, rzeczy tracą swoje cechy, świat wydaje się nieostry i pełen kantów. Ratunku szuka się w śnie, który jednak z czasem również zaczyna męczyć i jest jak głaz w kieszeni idącego na dno. Pozostaje codzienne składanie się z rozsypanych fragmentów, które nijak do siebie nie pasują. Jest się jak wielkie puzzle na własne podobieństwo, w których zawsze brakuje jakiejś części, coś stale jest wybrakowane. • „Na chemii nie mogę już znaleźć swojego ja. Jestem jak wielki, pusty ocean”. Nina Riggs opisuje kolejne momenty chemioterapii, fizyczne niedomagania, permanentny ból, zdaje relacje z własnego umierania. Pokazuje jak godnie żyć i jak godnie umierać. Oswaja własne słabości, godzi się na nieuniknione. Poruszająco opisuje rzeczywistość osoby chorej, która nie potrafi sklecić swoich myśli w żadną rozsądną całość. Dla której logika zawaliła się jak karciany domek, a własna niezborność jest czymś na tyle przykrym, że zaczyna się traktować to z czasem nie jak wyrok, ale cechę własną. Co zostaje? Czytanie Montaigne’a. Krótki spacer, czasami kieliszek czegoś mocniejszego, stabilny oddech. • Podróż Niny Riggs to wędrówka bez nadziei, ale i bez rozpaczy. Trudne książki pozbawiają nas słów. W swoim „Dzienniku”, w roku 1838, Emerson – daleki powinowaty autorki – zapisał: „Raduje mnie ta wilgotna, ciepła, lśniąca godzina, melodyjna i rozkwitająca, która wypełnia ciasne ścianki mojej duszy, jej pulsowanie i życie sięgają aż po horyzont. Oto poranek: na jedną jasną godzinę uwolnić się z niewoli tego chorowitego ciała i stać się potężnym jak Świat”.

Nowy tom Jarniewicza zaskakuje spokojem i jakby ściszoną dykcją. Poeta mówi klarownie i czysto, i choć widać, że językowe wolty i szarady wciąż przynoszą mu wiele satysfakcji, to jednak stara się tonować, kiełznać porywający wszystko popęd spełnień i atawistycznych zaspokojeń. W książce pojawiają się również wiersze elegie, snują się wspomnienia, poeta próbuje się jakoś ułożyć z własną przeszłością. Jarniewicz napisał tomik dojrzały, gdzie ironiczny nastrój przełamany jest próbą pogodzenia się z przemijaniem (bliskich, rzeczy, postaci świata). Poeta z równą intensywnością skupia się na urodzie podwórek z dzieciństwa jak i przywoływaniu z pamięci zmarłego ojca. Poetycki nagrobek (mowa o wierszu „Ten sobie mówi, a ten sobie mówi”) jaki poeta funduje dla swojego ojca, jest niezwykle przejmujący i czuły, a przy okazji wyzbyty jakiejś pozy, maniery, egzy­sten­cjal­nego­ pognębienia. Prosty obraz pustej nocy, kiedy sami na sam z sobą, musimy uporać się z ciemnością, przez wiele godzin, zanim nastanie świt. Pojawiają się gesty zaklinania czasu: • Parowozownia w Skierniewicach, mój • amfiteatr ze skorodowanej stali, z nieruchomą • od lat obrotnicą, którą • mijaliśmy na trasie wzmożonego ruchu • ode mnie do ciebie i • w przeciwnym kierunku, kiedy kręciło się • nasze, tak nagle pordzewiałe, tak • powstrzymane znienacka i wbrew • porządkowi pór roku, lato – ją • się udało ocalić. • Jarniewicz znalazł w tym tomie idealny balans i pogodził nastrój nieokrzesanej witalności ze schyłkowymi rymami. Autor Makijażu jak mało kto, potrafi pisać o relacjach damsko-męskich, a w zasadzie o wszystkich możliwych seksualnych konfiguracjach, o uczuciach, o biologicznej stronie życia, o ciele, jego porach i pragnieniach. Te wiersze chłoną podrygi zmysłów, wychodzą potrzebą ciała naprzeciw. Poeta bardzo często ubiera zmysły i popędy w kulturę, filtruje je przez pryzmat tego, co stanowi pokarm dla wrażliwości, a jednocześnie nadaje chuciom estetyczny sznyt. Poeta miłości, ostatniego takiego lata: „Paryż / jest ciągle w naszym zasięgu, ale / ślimaczku, / powoli”.