Klasyka Kina Radzieckiego: Lecą żurawie

Kinematografia radziecka, nie ciesząca się w powojennej Polsce zbyt dobrą sławą, wbrew pozorom i obiegowym opiniom wydała szereg filmów wybitnych, które z perspektywy upływających lat nie straciły nic ze swych walorów artystycznych. Kanonicznym przykładem takiego dzieła jest zrealizowany w 1957 roku film Kałatozowa. Już w roku swej premiery opowieść zrealizowana przez gruzińskiego reżysera zrobiła furorę zarówno w ZSRR jak i na świecie. Na sukces tej produkcji złożył się szereg czynników, czyniąc zeń źródło inspiracji dla twórców filmowych na długie lata. Ta epicka historia o miłości z wojną w tle, została zrealizowana brawurowy sposób, na co szczególny wpływ miały niezwykłe zdjęcia Siergieja Urusiewskiego. Ilość nieszablonowych zabiegów operatorskich wykorzystanych w filmie jest ogromna, biorąc zaś pod uwagę rok powstania filmu i ówczesny poziom techniki filmowej, wydaje się wręcz niewiarygodna. Na szczególną uwagę zasługują fenomenalne jazdy kamery (twórczo rozwinięte w przyszłości przez Wojciecha Jerzego Hasa czy Briana de Palmę) oraz niezwykłe kadrowanie z „żabiej perspektywy”. Fabularnie film również stanowił niezwykłe odejście od dotychczasowych schematów kina radzieckiego. Opowieść o wojnie przedstawiana jest z punktu widzenia jednostek, brak w niej agitacji i propagandy, nie pojawiają się na ekranie nawet przez chwilę Niemcy. Na skutek takowych rozwiązań fabularnych film koncentruje się na emocjach i uczuciach, stając się dziełem uniwersalnym, rozumianym pod każdą szerokością geograficzną. Na sukces dzieła Kałatozowa złożyło się ponadto znakomite aktorstwo, szczególnie zaś wspaniała i szczera kreacja Tatiany Samojłowej, dzięki której aktorka zrobiła furorę podczas prezentacji filmu na festiwalu w Cannes, jak również uzyskała szereg nagród, nie tylko w Związku Radzieckim. „Lecą żurawie” to film z gatunku tych, które każdy obejrzeć powinien. Dzieło kanoniczne, nie poddające się upływowi czasu i warte obejrzenia choćby dla niesamowitej sekwencji końcowej, oszałamiającej pod względem artystycznym i działającej na emocje w takim samym stopniu przed sześćdziesięciu laty jak i dziś. (Paweł Kowalczyk - PBW w Łodzi)