Książę: Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza

W tej demonicznej sile atrakcyjności traktatu Machiavellego, nie słabnącej pomimo zmian w stosunkach politycznych i poglądach na sprawy państwowe, leży wyraźny dowód, że nie można go uważać wyłącznie za zbiór rad praktycznych, udzielanych Juliuszowi czy Wawrzyńcowi Medyceuszom. Przedstawia on nie tylko polityczne interesy jako obraz epoki, w której powstał, lecz także ma znaczenie ogólnoludzkie, niezależne od ducha czasu. Machiavelli to nie tylko polityk Odrodzenia i historyk, lecz zarazem psycholog, który poruszając zagadnienia zarówno dzisiaj, jak w XVI wieku żywotne, sięgnąć potrafił do głębi natury ludzkiej i ponurym światłem oświetlił jedną jej stronę - egoizm, który spostrzegł we wszystkich postaciach historycznych, jako stałą ich właściwość. Liczyć się też z nią musi każda realna polityka. Chociaż więc Machiavelli interes państwa pojął jednostronnie, identyfikując go z interesem panującego, to jednak ma zasługę już z tej racji, że starał się rozwiązać problemy polityczne nie przez utopijne teorie, lecz w ramach tych warunków, których życie dostarcza, że przedstawił "rzeczywistą prawdę, a nie jej wyobrażenie". W tym leży trwała wartość jego traktatu.