Śmierć w obecnych czasach to nadal temat tabu – zwłaszcza jeśli dotyczy osób, z którymi jesteśmy związani emocjonalnie. Chociaż • jest zjawiskiem nieuniknionym, zdajemy się wzbraniać przed poważną rozmową na temat naszego pochówku, najchętniej ze śmierci żartujemy (stąd na przykład popularność pewnego pogrzebowego profilu w mediach społecznościowych). Całkiem niesłusznie. Małgorzata Węglarz postanowiła zabrać nas na wyprawę do świata umarłych, aby rozwiać nasze obawy, obalić narosłe wokół branży pogrzebowej mity oraz przedstawić fakty odnośnie jej funkcjonowania. W książce Wszystko, co powinieneś wiedzieć, zanim umrzesz znajdziemy garść informacji o przesądach i rytuałach pogrzebowych oraz rozmowy z ludźmi, którzy • na co dzień obcują ze zmarłymi – balsamistami, tanatokosmetologami, mistrzami ceremonii świeckich, panią z Domu Pogrzebowego, prezesem Polskiego Stowarzyszenia Pogrzebowego i wieloma innymi. Dowiemy się, co do branży wniósł XXI wiek, jakie są alternatywne metody pochówku, do czego można wykorzystać prochy zmarłego, kim jest doula umierania i jak powinno wyglądać sprzątanie po zgonach. Całość to niezwykle ciekawy wywiad dziennikarski, który pomimo trudnego tematu nie przytłacza ogromem emocji, a raczej pozostawia pewien niedosyt. Książka zmusza do refleksji, stawia pytania, które na co dzień boimy się zadać i pokazuje, że w tej branży zdarzają się ludzie z pasją i powołaniem. Śmierć czeka każdego z nas – bez względu na to, kim jesteśmy. Nie warto więc wystrzegać się rozmów o nieuniknionym. Polecam. • Anna Ochenkowska-Olczak

Po 37 latach możemy przeczytać wywiady Hanny Krall zebrane w książce Smutek ryb. W 1983 r. reporterka zainaugurowała rubrykę o takim właśnie tytule w miesięczniku Wiadomości Wędkarskie. W ten sposób • pismo dla wędkarzy postanowiło pomóc uznanej autorce. W tym periodyku pisarka mogła publikować bez cenzury, bo – jak można przeczytać na obwolucie książki – w końcu trudno pisać wywrotowe treści, pisząc o rybach. A jednak… Tylko prawdziwy talent mógł sobie poradzić z tym zadaniem. W rezultacie powstały doskonałe wywiady. Wśród zaproszonych rozmówców znalazł się m.in. socjolog Jerzy Szacki, który opowiada, że nie ma człowieka bez ryby, natomiast jest dużo ryb bez ludzi. W kolejnej odsłonie reporterka rozmawia z historyczką literatury Hanną Kirchner, która mówi, że nie tylko mężczyźni (np. Melville, Conrad, Hemingway) pisali o rybach, ale też Zofi a Nałkowska opisywała np. ból • zabijanej ryby. Zadawała pytania także astrologowi Markowi Burskiemu, • który zdradza cechy charakteru osób spod znaku Ryb. Hanna Krall nakłoniła do rozmów o rybach wiele wybitnych postaci. W ten sposób reporterka ukazała absurdy systemu, w którym przyszło jej żyć. Sądzę, że niejeden czytelnik będzie zaskoczony, że tak ciekawie można dyskutować o rybach. • Ludmiła Guzowska

Czystogarb, Wielkie Oczy, Krowica Sama, Kłopoty-Stanisławy, Zaświatycze, Pstrągi-Gniewoty, Żabojady, Zajączki Bankowe to tylko nieliczne z zabawnych nazw miejscowości, które zobaczył w swojej niezwykłej podróży Piotr Marecki. W ciągu dwóch tygodni w drugiej połowie czerwca 2019 roku przemierzył w samotnej podróży samochodowej po Polsce powiatowej 4 872 km. Marecki to profesor UJ zajmujący się mediami cyfrowymi i redaktor naczelny wydawnictwa Korporacja • Ha!art. Tworzy teksty naukowe i literaturę eksperymentalną. Polska przydrożna to znakomity przykład książki reportażowej ze świetnie uchwyconymi dialogami mieszkańców odwiedzanych przez niego miejscowości. Doskonale oddany jest koloryt mijanych miejsc, krótkie migawki, a w nich ślady po procesjach i świętach kościelnych, lokalne wierzenia i zabobony, scenki rodzajowe z barów, gdzie rzadkością są już tradycyjne polskie potrawy, jak choćby pierogi, natomiast dominują kebaby i pizze. W książce jest mnóstwo świetnych fotografii zrobionych przez Mareckiego, który podczas podróży publikował je od razu na Instagramie z hasztagiem #on_the_road. Utrwalił w nich podczas tego piekielnie gorącego lata 2019 tablice z nazwami miejscowości, unikalne szyldy i ogłoszenia, stare budynki sklepowe, lokalne drogi i niezwykłe obrazy, takie jak stada krów na szosie czy ozdoby z opon samochodowych. Ujęcia dobrze pokazują często jeszcze występujące popeerelowskie pozostałości charakteryzujące Polskę powiatową. Zdarzał się jednak nieraz Disneyland, który udaje wieś, pojawiały się też wioski, gdzie były same drewniane domy, czyli ogromne zróżnicowanie. Marecki uchwycił też okruchy lokalnego humoru, takie jak Objadalnia w Korszach czy bele siana przerobione na uśmiechnięte stwory z wielkimi uszami. Autor Polski przydrożnej rozpoczął podróż swoim samochodem • od Beskidu Niskiego i Trzcinicy, z której pochodzi, potem odwiedził Jaśliska, gdzie chciał się spotkać ze Sławomirem Shutym. Przeprowadzał długie rozmowy z lokalsami, takimi jak Bieszczadnik czy Mirek Gołębiarz, odwiedził dawnych znajomych w Bazie Ludzi z Mgły, dalej jechał na północ, mijając tereny przy granicy z Ukrainą. Zauważył, że • pod obwodem kaliningradzkim, gdzie kontynuował podróż, czas zatrzymał • się w latach dziewięćdziesiątych. Zaobserwował i zanotował w rozmowach • wyludnianie się małych miejscowości i kiepskie drogi. Pojechał w kierunku Warmii, w Ostródzie przez chwilę towarzyszył mu znajomy fanatyk kolei. Dalej podróżował przez Zachodniopomorskie, ze Szczecina zabrał na krótko kolegę Dżina, z którym objechał okolicę. W Wielkopolsce zauważył większą liczbę młodych ludzi i większy dobrobyt. Pojechał w kierunku Sosnowca, po drodze spotkał charakterystyczne sklepy obwoźne. Przez Małopolskę wrócił do Krakowa, gdzie czekała już na niego eko-narzeczona Ola, której wcześniej relacjonował podróż przez telefon. Piotr Marecki nazwał nawet swoją wyprawę wieczorem kawalerskim. Ziemowit Szczerek uważa, że reportażowe dzieło Mareckiego to najważniejsza książka o Polsce od dawna. Coś w tym jest, bo to obraz wyostrzony i realistyczny, zwięzły i nader interesujący, skonstruowany w prosty, a zarazem efektowny sposób. Marecki przekazał prawdę bez zbędnych komentarzy i nachalnego moralizowania. Polska przydrożna ma dużą szansę stać się hitem wydawniczym. • Małgorzata Kulisiewicz

Patronem Roku 2021 jest – między wieloma innymi postaciami – futurolog, fi lozof, krytyk, pisarz, eseista, a przede wszystkim mistrz science-fi ction – Stanisław Lem (1921–2006). 100. rocznica urodzin literata to wspaniała okazja do przypomnienia jego utworów. Na rynku wydawniczym pojawiły się wznowienia oraz publikacje w nowych odsłonach grafi cznych. Wśród nich swoje miejsce zajmuje projekt Marty • Ignerskiej pt. Świat Lema, który zrealizowany został przy wsparciu finansowym Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO, realizowanej przez Krakowskie Biuro Festiwalowe ze środków Gminy Miejskiej Kraków. • Autorka wybrała fragmenty utworów Stanisława Lema, wśród których znalazły się: Bajki robotów, Cyberiada, Opowieści o pilocie Pirxie, Solaris, Dzienniki gwiazdowe, Maska, Wysoki zamek, Niezwyciężony, Powrót z gwiazd, Pamiętnik znaleziony w wannie, Eden. Każdy cytowany fragment znajduje się po prawej stronie rozkładówki. Pozostałą część zajmują niezwykłe ilustracje Marty Ignerskiej, która zabiera czytelnika w fascynującą podróż po światach Lema. Warsztat artystki to • akwarele, pastele oraz kredki, a stworzone ilustracje odzwierciedlają cytowany fragment utworu. Kolorystyka zmienia się, jest kontrastowa, na jednej stronie widzimy różnobarwne ilustracje, by na kolejnej zanurzyć się w ciemności. Autorska wizja projektantki inspiruje, pokazuje niezwykłe obrazy, które mogły istnieć w świadomości twórcy. • Nauczyciele, bibliotekarze, rodzice zadają sobie często pytanie: jak zachęcić młodych czytelników do sięgnięcia po twórczość Stanisława Lema? Odpowiedź jest trywialna: rozpocząć przygodę od Świata Lema • Marty Ignerskiej, bo – jak napisała Katarzyna Kubisiowska – jest • to książka oswajająca z literaturą jednego z najwybitniejszych polskich autorów. • Paulina Knapik-Lizak

Od wielu lat fascynuje mnie poezja Baczyńskiego. Z chęcią sięgnęłam po książkę Wiesława Budzyńskiego Miłość i śmierć Krzysztofa Kamila. Autor od dawna zajmuje się twórczością poety. Napisał wiele książek mu poświęconych. Publikacja Wiesława Budzyńskiego Miłość i śmierć Krzysztofa Kamila jest opowieścią o życiu poety i jego bliskich. Baczyński był jednym z najzdolniejszych i najbardziej obiecujących poetów pokolenia Kolumbów. W okresie okupacji niemieckiej ogłosił pięć tomików poezji oraz wiele utworów w prasie konspiracyjnej. Wiersze pojawiły się także w antologiach poezji. Jego twórczość została przerwana – poległ tragicznie w powstaniu warszawskim. Dla potomnych pozostawił ponad pięćset wierszy, kilkanaście poematów i około dwudziestu opowiadań. Najbardziej znane teksty Baczyńskiego to: Elegia o... chłopcu polskim, Mazowsze, Historia, Spojrzenie i in. Utwory poety były śpiewane m.in. przez Ewę Demarczyk, Janusza Radka, Michała Bajora, Grzegorza Turnaua, zespół Lao Che i Ankh. Z okazji 76. rocznicy powstania warszawskiego wydano płytę Astronomia poety. Baczyński w wykonaniu Meli Koteluk i zespołu Kwadrofonik. Polecam tę biografię zwłaszcza tym, którzy kochają poezję. • Halina Biniek