Mahatma Witkac • Uwielbiam czytać książki poświęcone postaciom, które są dla mnie wielką zagadką. Jedną z takich osób jest Witkacy (1885–1939), ekscentryk wszech czasów. Ogromnym szacunkiem darzę jego ojca – malarza i twórcę stylu zakopiańskiego – Stanisława Witkiewicza oraz matkę, Marię z domu Pietrzkiewicz, nauczycielkę muzyki. Często będąc w okolicy odwiedzam ich groby na Pęksowym Brzyzku. Za to syn wzbudza we mnie mieszane uczucia. Mimo to mogę bez znużenia rozczytywać się w opisach jego burzliwego życia. Jedną z kultowych książek, zawierającą zbiór relacji o Witkacym, jest „Mahatma Witkac” eseistki i reportażystki Joanny Siedleckiej. Ta reporterska biografia ukazała się w 1992 r. i zebrała doskonałe recenzje (m.in. prof. M. Wyki, R. Kapuścińskiego, L. Żulińskiego). Krzysztof Kąkolewski nazwał ją biografią niebytu Wikacego, ponieważ Siedlecka mierzy się z trudnym pytaniem, kim byłby Witkacy, gdyby w 1939 r., po usłyszeniu wiadomości o inwazji Sowietów na Polskę, nie odebrał sobie życia. Nie jestem w stanie wyobrazić sobie Stanisława Ignacego Witkiewicza funkcjonującego w powojennej, peerelowskiej Polsce. Wystarczy prześledzić tragikomiczne, powojenne losy jego żon, tej prawdziwej Cesarzowej Zjednoczonej Witkacji i Witkacowej oraz przyjaciół, a zwłaszcza jego demonicznych kobiet, żeby domyślić się, jaki los by go czekał. Jako prorok i wizjoner przewidział los epoki – wojnę, totalitaryzm, kryzys. • Książka miała kilka wydań, ostatnie w 2014 r. We wstępie do ostatniego wydania Joanna Siedlecka podkreśliła śliła, że większość jej rozmówców już nie żyje i dzisiaj napisanie tej książki byłoby niemożliwe: Zdążyłam naprawdę w ostatniej chwili (J.S.). Autorka zebrała wspomnienia dziesiątek osób, które znały wariata z Krupówek. Witkacy był bez wątpienia najbardziej barwną i kontrowersyjną postacią dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Malarz, rysownik i fotografik, dramaturg i powieściopisarz, filozof, teoretyk i krytyk sztuki; członek pierwszej polskiej grupy awangardowej Formiści, autor estetycznej teorii Czystej Formy, twórca Firmy Portretowej. A poza tym alkoholik, narkoman, erotoman? Wielu temu zaprzecza. • Joanna Muniak • Biblioteka Kraków

Niezwykła zupa • Bardzo lubię ciepłe i bezp­rete­nsjo­naln­e książki. Magiczne, przeznaczone dla najmłodszych czytelników, nasączone samymi pozytywnymi emocjami, w prosty sposób opowiadające o ważnych sprawach. Książka „Najlepsza zupa na świecie” opowiada o, zdawałoby się, zwyczajnym spotkaniu kilku zwierząt w chatce Żółwia, w głębi lasu. Chcąc schronić się przed zamiecią śnieżną, leśne zwierzęta pukają kolejno do domku Żółwia i proszą o gościnę. Ten jednak zabiera się do gotowania zupy, a każdy z jego przyjaciół ma ze sobą jakiś przysmak. Wspólnie kroją, siekają, wrzucają różne składniki do garnka, mieszają, każdy ma jakiś wkład w przygotowanie zupy. Podczas gdy na zewnątrz szaleje zamieć, w domu Żółwia jest przytulnie, ciepło, gwarno i wesoło. Przyjaciele opowiadają wesołe historie, śpiewają piosenki, tańczą, a potem próbują przygotowane danie i zgodnie stwierdzą, że to najlepsza zupa na świecie. W czym tkwi jej sekret? Jeśli chcą państwo wspólnie z dziećmi poznać ten magiczny składnik, zachęcam do przeczytania książki Susanny Isern „Najlepsza zupa na świecie” z kolorowymi ilustracjami Mar Ferrero. Książkę z języka hiszpańskiego przetłumaczyła Beata Haniec. Na ostatniej stronie znajduje się przepis na najlepszą zupę na świecie, zachęcam dorosłych i dzieci do jej spróbowania. Smacznego! • Maria Twardowska-Hadyniak • Biblioteka Kraków

W poszukiwaniu zaginionych pocztówek • Za oknem prawdziwe lato, a do wakacji zostało jeszcze trochę czasu. W oczekiwaniu na upragniony odpoczynek zachęcam, by sięgnąć po kolejną książkę Beaty Sarnowskiej "Tajemnica krakowskich pocztówek" i wyruszyć w niezwykłą podróż po Krakowie. Autorka wraz z ilustratorem Arturem Nowickim przygotowała książkę questingową, mającą formę gry terenowej. • Przewodnikami staje się czwórka przyjaciół z Olsztyna: Kama, Zuza, Krzysiek i Wojtek, którzy razem z dziadkiem Jankiem przyjechali na kilka dni do Krakowa, by poznać i zwiedzić miasto oraz wziąć udział w przyjęciu urodzinowym znajomego dziadka. Nie byłoby w tym nic wyjątkowego, gdyby nie nagłe złe samopoczucie dziadka, jego pobyt w szpitalu i tajemnicze zniknięcie cennej kolekcji pocztówek, która miała być prezentem urodzinowym. Bohaterowie muszą zmierzyć się z nieoczekiwaną sytuacją. Postanawiają odnaleźć skradzione pocztówki, ale nie będzie to takie proste. Muszą rozwiązać szereg zagadek, odnaleźć tropy, poznać tajemnicze osoby, niezwykłe miejsca i fascynujące legendy, a na dodatek mają niewiele czasu. Odwiedzają mniej znane miejsca, o których często turyści zapominają lub nie wiedzą. O które miejsca chodzi? Czy bohaterowie pokonają wszystkie przeciwności? O tym przekonacie się czytając historię i podążając śladami rówieśników. • Książka jest dynamiczna, pełna zwrotów akcji, a przy tym napisana lekkim i zrozumiałym językiem. Autorka zaprezentowała krakowskie zabytki i legendy, o których można opowiedzieć najmłodszym, w niezwykle interesujący sposób. Dopełnienie stanowią współczesne fotografie Krakowa, w które zostały wklejone ilustracje cenionego rysownika Artura Nowickiego. Dla dzieci jest to dowód, że opisywane miejsca istnieją i można je zobaczyć. • Wydawnictwo Skrzat przygotowało nietypowy przewodnik po Krakowie, uzupełniony planem miasta z zaznaczonymi miejscami odwiedzanymi przez Kamę i jej przyjaciół. Książkę polecają magazyny dla dzieci, portale internetowe dla rodziców oraz Biblioteka Kraków. Nie pozostaje nic innego, jak wypożyczyć książkę i wyruszyć z rodzicami w dete­ktyw­isty­czną­ podróż po Krakowie. • Paulina Knapik • Biblioteka Kraków

O zapomnianej bohaterce • Dzięki staraniom Rzecznika Praw Obywatelskich rok 2018 ogłoszony został przez Sejm Rzec­zypo­spol­itej­ Polskiej Rokiem Ireny Sendlerowej, wybitnej polskiej działaczki społecznej nazywanej również Matką Dzieci Holokaustu. W bieżącym roku przypada 10. rocznica jej śmierci. Nie wszyscy jednak znają jej życiorys i dokonania. Działała w czasie okupacji pod pseudonimem Jolanta, kierowała referatem dziecięcym Rady Pomocy Żydom Żegota. Dzięki społecznej postawie, zaangażowaniu, heroizmowi, a przede wszystkim podjętemu ryzyku ocaliła około 2500 żydowskich dzieci wyprowadzając je z warszawskiego getta. Być może o siostrze Jolancie niektórzy czytelnicy już słyszeli czytając książkę Renaty Piątkowskiej „Wszystkie moje mamy”. Niejeden rodzic zastanawia się, w jaki sposób porozmawiać z dzieckiem o dokonaniach Ireny Sendlerowej. • Z pomocą może przyjść książka pedagoga Anny Czerwińskiej-Rydel, autorki publikacji dla dzieci i młodzieży, wielokrotnej zdobywczyni nagród literackich. Listy w butelce, opatrzone wstępem Marka Michalaka – Rzecznika Praw Dziecka, to opowieść o życiu i działalności Sendlerowej od czasów II wojny światowej do 11 kwietnia 2007 r., kiedy to otrzymała Order Uśmiechu. Czytelnik staje się uczestnikiem opisywanych wydarzeń, poznaje codzienne, trudne życie ówczesnych ludzi, działalność bohaterki, jej pomocników, a także realia wojny. Przedstawiona historia nie zawiera drastycznych scen, ale opisuje sedno ówczesnej sytuacji dzieci w getcie. Tytuł książki nawiązuje do autentycznej sytuacji. Siostra Jolanta tworzyła listę uratowanych dzieci, którą umieściła w butelce po mleku i zakopała. Motyw listów spaja opowieść tworząc klamrę kompozycyjną. Książkę otwiera list Rzecznika Praw Dziecka, przed rozpoczęciem każdej części pojawia się cytat nawiązujący do pisania listów autorstwa Jarosława Iwaszkiewicza, Kornela Makuszyńskiego, Wiesława Myśliwskiego oraz Edwarda Stachury. Część trzecia, a zarazem ostatnia, pt. Korespondencja zawiera autentyczne listy Sendlerowej do Jana Pawła II, nauczycielki Katarzyny Ludwiniak, ucznia Szymona Płóciennika czy Kanclerza Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu Marka Michalaka. Anna Czerwińska-Rydel przedstawiła najmłodszym czytelnikom Irenę Sendlerową jako bohaterkę oddaną drugiemu człowiekowi, współczującą, ale też ryzykującą życiem własnym i innych. Szczegółowo pokazuje etapy postępowania Jolanty w czasie wojny, a po jej zakończeniu działalność społeczną i edukacyjną. Książka może sprawić nieco trudności w odbiorze, ponieważ zawiera wiele nazwisk, dat, miejscami przyjmuje formę encyklopedyczną. Nie umniejsza to jednak jej wartości, ponieważ prezentuje postać, od której można się uczyć tolerancji, empatii oraz postaw społecznych. • Piękna okładka i ilustracje autorstwa Macieja Szymanowicza, laureata wielu nagród, zachęcają do sięgnięcia po książkę i ułatwiają zrozumienie trudnych treści. Ilustracje współgrają z tekstem, są przejmujące i szczegółowe. Książka uzupełniona została zdjęciami ze spotkań Ireny Sendlerowej z dziećmi, kalendarium życia bohaterki oraz kalendarium zmian zachodzących za jej życia. Całość tworzy spójną kompozycję. Jest to ważna publikacja dla rodziców i pedagogów, którzy będą mogli porozmawiać z dziećmi o postawie bohaterki narodowej nagrodzonej medalem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata, Orderem Orła Białego oraz Orderem Uśmiechu. • Paulina Knapik • Biblioteka Kraków

Dagny – zbłąkana gwiazda • Norweska czarodziejka, jutrzenka z Kongsvinger, bogini z krainy fiordów. Dagny Juel Przybyszewska (1867-1901) jedna z najp­iękn­iejs­zych­ i najbardziej tajemniczych kobiet berlińskiej i młodopolskiej bohemy artystycznej, bohaterka biografii Ewy K. Kossak. Dagny Przybyszewska. Zbłąkana gwiazda. • Była pisarką, tłumaczką i pianistką, uczyła się śpiewu, pięknie tańczyła. Interesowała się muzyką i sztuką. Niewiele osób o tym pamięta. Do historii przeszła jako muza artystów. Okrutnie skrzywdzona i porzucona przez smutnego szatana Stanisława Przy­bysz­ewsk­iego­ dla Jadwigi Kasprowiczowej, bez środków do życia, w skrajnej rozpaczy, wyjechała z synkiem do Tyflisu (obecnie Tbilisi, Gruzja). Zginęła w dniu swoich 34. urodzin od strzału oddanego przez niedojrzałego, niez­równ­oważ­oneg­o i zakochanego w niej studenta. Osierociła dwoje dzieci, syna Zenona i córkę Iwi. Przybyszewski nie przyjechał na pogrzeb, a śmierć żony określił jako historię, która kosztowała go kilkaset rubli. • Grób Dagny bezpiecznie przetrwał wszystkie zawieruchy, a w 1999 r. postanowiono zorganizować drugi, uroczysty pogrzeb artystki. Ciało spoczęło w nowym grobowcu, na honorowym miejscu, w panteonie obok cerkwi św. Nino. Jako jedyna osoba pochowana na Kukach, Przybyszewska ma dwie mogiły. • Królowa bohemy czy jej ofiara? Może lektura tej niezwykłej książki pomoże odnaleźć odpowiedź. • Joanna Muniak • Biblioteka Kraków