Pełna humoru i ciepła, barwna opowieść o dorastaniu w sielskim, beztroskim i europejskim Lwowie jest preludium do tragicznych wydarzeń wojennych. Dwaj następujący po sobie okupanci - Sowieci i Niemcy okradają kilkuletniego Ludwika z dzieciństwa, a jego rodzinę z dobytku i bliskich. Zmuszają do ucieczki i tułaczki, których kres stanowi Kraków końca wojny. Dla 14-letniego bohatera dopiero wtedy rozpoczyna się walka. W nowym gimnazjum toczy boje o akceptację uczniów i nauczycieli, zmaga się z rodzącymi się uczuciami wobec dziewcząt, podziwem dla starszych kolegów i odrazą wobec konstytuującej się kłamliwej władzy ludowej. Sprawdzianowi z dojrzałości zostaje poddany zanim przystąpi do tytułowej Małej matury, egzaminu kończącego gimnazjum.