Pani na Puławach:

• 

  Biblioteka Kraków
  Izabela Czartoryska – dama epoki stan­isła­wows­kiej­, muza artystów, pan i na Puławach, Sieniawie, Wysocku, Oleszycach, bohaterka doskonałej powieści dokumentalnej Pani na Puławach Gabrieli Pauszer-Klonowskiej, żona Adama Kazimierza Czartoryskiego herbu Pogoń Litewska (księcia na Klewaniu i Żukowie, generała ziem podolskich), matka m.in. Adama Jerzego Czartoryskiego, przywódcy „Hotelu Lambert”, Marii księżnej wirtemberskiej, autorki pierwszej polskiej powieści psychologiczno-obyczajowej. • Matka Spartanka, kobieta, która zaczęła gromadzić pamiątki rodzinne oraz po wielkich Polakach (Świątynia Sybilli), a także kolekcję sztuki światowej (Dom Gotycki), dając podwaliny pod Muzeum Książąt Czartoryskich (otwarte w 1878 r.). To dla niej syn Adam zakupił Damę z gronostajem. Przyjaźniła się z najw­ybit­niej­szym­i umysłami ówczesnej epoki: J.J. Rousseau, J.W. von Goethe, T. Kościuszką, J.P. Norblinem, P. Aignerem, F. Zabłockim, I. Krasickim, J.U. Niemcewiczem, F.D. Kniaźninem, S. Konarskim, W. Bogusławskim, S. Staszicem, H. Kołłątajem, A. Naruszewiczem, G. Piramowiczem i innymi. Bliskie związki łączyły ją również ze znienawidzonym przez Polaków Repninem, a także królem Stanisławem Augustem Poniatowskim. Trudne i niezwykłe było życie Izabeli (1746–1835) – wczesne sieroctwo (matki nie znała), obojętność ojca, krytyka ze strony babki, wydanie za mąż w wieku 15 lat za wuja ciotecznego, początkowo brak zainteresowania ze strony o dwanaście lat starszego męża, duża niechęć bratowej, „przyjaźnie” z wrogami Polaków, następnie całkowite oddanie się sprawie polskiej, zgromadzenie wspaniałej kolekcji dzieł, założenie pierwszego w Polsce prywatnego muzeum (1801). Księżna żyła tak, jak chciała. Przebyła bardzo długą drogę – z niew­yksz­tałc­onej­, oszpeconej ospą panienki wyrosła jedna z najp­otęż­niej­szyc­h kobiet swojej epoki. Pozostały po niej zapiski, kolekcje skarbów, ogrody, świątynie dumania, wiersze pochwalne sławiące jej działalność. Sztuka dała jej nieśmiertelność. Jej imię nigdy nie zostanie zapomniane. Myślę, że warto poznać życie Izabeli. • Książka Pani na Puławach powstała głównie w oparciu o listy Izabeli. Pierwsze wydanie ukazało się w 1978 r., kolejne w 1980 i 1988 r. W 2011 r. w Wydawnictwie Inicjał ukazała się ponowie ta świetna książka. • Joanna Muniak • Biblioteka Kraków

Brak wątków